Toelichting

Algemeen
Tijdens de mobilisatie in 1940 kwamen enkele honderden Nederlandse soldaten op Texel terecht die daar de 1e Batterij 12L. 40 De Hors, de 2e Batterij 15L. 35 Den Hoorn, De Mok, De Koog, Den Burg en Oudeschild bezetten en begonnen met de aanleg van enkele veldwerken schuttersputten en loopgraven. Ten noorden van De Koog was een mijnenveld aanwezig en ook op het vliegveld Texel waren enkele versterkingen in gereedheid gebracht. 
Toen bleek dat Nederland niet neutraal kon blijven en Nederland door Duitsers bezet werd, was het plan om de kanonnen in de batterijen op Texel onklaar te maken. Dit is echter niet gebeurd. De kanonnen van de batterijen Hors en Den Hoorn werden dankbaar hergebruikt en tot diep in de oorlog ingezet in verschillende batterijen.

Al vrij snel kwamen de eerste Duitsers op Texel. Deze namen hun intrek in het Hotel aan de Groeneplaats, dat vanaf dat moment het hoofdkwartier werd, de zogenaamde Ortskommandantur.

Atlantikwall
In zeer korte tijd verrijzen uit de duinen de eerste betonnen bunkers. In totaal werden drie kust- en twee luchtafweerbatterijen gebouwd. Iets meer naar het oosten werden in de bossen De Dennen verschillende woonbunkercomplexen gebouwd voor het onderbrengen van manschappen. Op Texel waren het strand en de duinen verboden terrein. Deze werden voorzien van mijnenvelden, bunkers, prikkeldraad versperringen en tankmuren. Vanaf paal 9 tot voorbij De Koog werd de Vorstrandsperre gebouwd. Dit was een versperring die bestond uit tankmuren, bunkers en mijnenvelden die Texel moesten beschermen. Het landschap veranderde erdoor aanzienlijk.

Op de grondvesten van de Nederlandse batterijen bouwen de Duitsers hun eigen batterijen die onderdeel uitmaakten van de Atlantikwall. De kanonnen van Batterij Den Hoorn werden ingezet in de Nordbatterie en de kanonnen van Batterij De Hors bleven op hun plek en werden later in de oorlog ondergebracht in betonnen bunkers. 

Sloop
Minder dan langs andere delen van de Nederlandse kust worden ook op Texel verschillende huizen en gebouwen gesloopt om te wijken voor de Atlantikwall. In het dorp De Koog verdwijnen enkele op hoge duinen gebouwde huizen en hotels. 
Een goed voorbeeld daarvan is het kindertehuis dat ten zuiden van de badweg in De Koog stond. Dit tehuis was bedoelt voor kinderen waarvan de ouders werkzaam waren in het buitenland. Tijdens de oorlog werd het gesloopt.

Kleurrijke bezetting
De bezetting op Texel bestond niet alleen uit Duitsers, maar ook uit Brits-Indiërs, Kaukasiërs en Georgiërs. Deze zogenaamde Ostlegionen werden in verschillende bunkercomplexen geplaatst, aanvankelijk om bewakingdiensten uit te voeren langs de Atlantikwall. De laatste groep uit het rijtje is misschien wel de bekendste: de Georgiërs. In de nacht van 5 op 6 april 1945 komen zij in opstand tegen de Duitsers. Texel verandert in één nacht in een bloedbad.

Hongerwinter
Texel lijkt aan de oorlog voorbij te gaan en de bevolking heeft het naar omstandigheden erg goed. Aangezien er op Texel nog voldoende voedsel voorhanden is, word in de Hongerwinter van 1944/1945 een groep jonge kinderen uit Amsterdam op Texel geplaatst om aan te sterken. Via het Interkerkelijk Bureau worden ze op Texel bij diverse families ondergebracht.

Sloop en wederopbouw
Na de oorlog blijft Texel achter met een in puin geschoten eiland, bunkers en mijnenvelden, een bittere erfenis van de oorlog. Geen Texelaar had verwacht dat in de laatste maanden, terwijl de bevrijding in zicht was, de oorlog ook Texel zou bereiken. Tijdens de Opstand van de Georgiërs zijn heel veel huizen en gebouwen verandert in ruïnes.
Het strand en de duinen waren de eerste jaren na de bevrijding nog erg onbruikbaar. De duinen waren bijna allemaal voorzien van mijnenvelden die eerst nog geruimd moesten worden. Onder leiding van Canadese geallieerden werden Duitse krijgsgevangen ingezet voor deze gevaarlijke taak.
De bunkers werden de daarop volgende jaren langzaam maar zeker gesloopt, omdat ze in de weg stonden en de waterkering ernstig verzwakten. Aanvankelijk worden de bunkers daar waar mogelijk hergebruikt in de vorm van (tijdelijke) huizen, strandpaviljoens, vakantiehuisjes en fietsenstallingen. Weer andere bunkers worden in gebruik genomen door de Koninklijke Marine. 
Omdat het slopen van de bataljonsgevechtstand toch vrij duur bleek, werd ook hiervoor een oplossing gevonden: de bunker werd gecamoufleerd als terp, zoals er wel meer op Texel voorkwamen. Enkele randjes beton herinnerden nog aan de oorlog.

De Koog groeide met het opkomende toerisme in de jaren vijftig en zestig uit tot de badplaats die het ooit geweest was. Huizen werden herbouwd en bijzondere gebouwen gerestaureerd.