Kustfort

Het graven van de Nieuwe Waterweg maakte Rotterdam niet alleen goed toegankelijk voor grote zeeschepen, maar ook voor vijandelijke oorlogsschepen. Ter bestrijding van dit gevaar werd vanaf 1881 aan de noordelijke oever het Fort aan den Hoek van Holland gebouwd. Bij de voltooiing in 1890 bestond het vierhoekige fort uit manschappenverblijven en munitiekamers en was voorzien van drie geschutskoepels. Toegang verkreeg men via een droge gracht die tegen de buitenwanden voorzien was van manschappenverblijven, een bakkerij en een lifthuis. De bezetting was ongeveer 350 man groot.
Toen het fort tijdens de Eerste Wereldoorlog gevechtsklaar gemaakt werd, bleek hoezeer het inmiddels verouderd was. Daarom werd in de jaren dertig een moderne batterij gebouwd in de duinen ten westen van het fort. Het fort zelf kreeg nu een ondersteunende taak. In de meidagen van 1940 kwam het fort in actie tegen de Duitse luchtlandingstroepen in het Staelduinse Bos en omgeving. Krijgsgevangen Duitse soldaten werden in het fort opgesloten.
De Duitsers gebruikten het fort als onderkomen van een telefooncentrale en een stoorzender. In de onderbouw van een pantserkoepel werd een Jugendstiloven uit 1919 ingebouwd, die vijfduizend broden per dag leverde. De overige ruimten werden bestemd voor opslag. In 1943 verrees een nieuw liftgebouw. De pantserkoepels, machines en stoomketels werden uitgebroken; de pantsergalerij bleef gespaard.
Na de oorlog was het fort tot 1975 in gebruik als commandopost en opslagruimte. In 1987 werd een tentoonstelling ingericht over Hoek van Holland tijdens de oorlog. Het succes daarvan leidde tot de oprichting van een stichting, die sindsdien een mooi museum in het fort tot stand heeft gebracht. De verdwenen koepels zijn vervangen door betonnen replica’s.