Vreemde troepen in Zandvoort

De succesvolle veldtochten tegen de West-Europese landen leverden het Duitse Rijk niet alleen veel buit en zelfvertrouwen op, maar ook honderdduizenden krijgsgevangenen. Zij werden ondergebracht in krijgsgevangenkampen en verzorgd volgens de richtlijnen van de Conventie van Genève. Maar de behandeling van de aan het Oostfront krijgsgevangen gemaakte Sovjetsoldaten was geheel anders. De oorlog tegen de Sovjet-Unie werd opgevat als een ideologische strijd tegen het bolsjewisme, niet als een conventioneel gevecht om macht. Daarom was naar Duitse opvatting de Conventie van Genève niet van toepassing op deze strijd. Het gevolg was een wrede behandeling van de Russische gevangenen. De krijsgevangenkampen waren zeer sober en de gevangenen huisden in hutten, kuilen of provisorische tenten. De voeding was schaars en slecht en allerlei ziekten heersten. Honderdduizenden gevangenen stierven als gevolg van deze slechte leefomstandigheden.

Hoewel sommigen het riskant vonden de ‘rode bacil’ toe te laten tot het Duitse Rijk, beschouwden anderen de gevangenkampen als een groot reservoir aan dwangarbeiders: tienduizenden van hen stierven tijdens hun slavenarbeid. In de gevangenkampen maakte de veiligheidspolitie jacht op bolsjewistische intelligentsia, activisten en bureaucraten. De slachtoffers werden in medische experimenten gebruikt of naar concentratiekampen gebracht, waar zij direct na aankomst werden gefusilleerd. Dit kostte 38.000 gevangenen het leven.

Uit deze hel bestond feitelijk maar één uitweg: collaboratie met de vijand. Vele Russische krijgsgevangenen werden ingezet bij de wederopbouw van door Duitsland veroverd gebied. Anderen lieten zich inlijven in het Duitse leger. Voor frontinzet werden zij niet geschikt geacht, maar het bemannen van verdedigingswerken aan de westrand van het Europese continent kon hen wel toevertrouwd worden. De Duitse eenheden werden naar het Oostfront gedirigeerd, waarna de Russen – met Duitse officieren – de stellingen aan de kust bemanden.

Aan de Hollandse kust bevonden zich in de laatste oorlogsjaren verschillende Duitse Sovjeteenheden: Turkmenen in Noordwijk en Zandvoort, Georgiërs in Zandvoort, Armeniërs, Noord-Kaukasiërs, en Wolga-Tartaren in andere kustplaatsen. De Zandvoortse Georgiërs werden in januari 1945 overgeplaatst naar Texel.

De Georgiërs werden in Zandvoort in verschillende stellingen geplaatst. Bekende locaties waarvan bekend is dat er Georgiërs verbleven zijn de complexen bij het Kostverlorenpark, bij de golfbanen (W.N. 161/W.N. 162), in W.N. 65 H, bij het Kraansvlak en ten westen van Bloemendaal. 
Deze bunkercomplexen kenmerkten zich met name door de vele dunwandige zespersoons bunkertjes. Vaak waren dit vrij grote complexen met kantines, wasgebouwen en bergplaatsen.

In Zandvoort kwam een aantal Georgiërs in contact met het ondergrondse verzet, dat zich met name rondom Haarlem ‘gevestigd’ had en er communistische sympathieën op na hield. In Zandvoort werd door een aantal verzetsleden en Georgiërs al het plan gesmeed om in opstand te komen tegen de Duitsers. Van een opstand in Zandvoort zou geen sprake zijn, aangezien al vrij snel duidelijk werd dat er een andere bestemming aan zat te komen: Texel.