Forteiland

Na de aanleg van het Noordzeekanaal werd omstreeks 1885, als onderdeel van de Stelling van Amsterdam, een kustfort gebouwd op de noordelijke mondingsoever. Door het graven van een tweede kanaalmond kwam het fort op een eiland te liggen. Het Forteiland versperde de toegang tot de havens, sluizen en industrie van IJmuiden en Amsterdam. Tijdens de mobilisatie van 1939-1940 werden enkele lichtbetonnen gevechtsopstellingen gebouwd, waarvan er op de uiterste zuidwestpunt nog één resteert. De Duitse Marine maakte het eiland tot reduit van de Festung IJmuiden. Aan de zeezijde verrees een kustbatterij met drie geschutbunkers van het type M170 en manschappenbunkers (type 656), geleid vanuit de vuurleidingpost van het type 636 bovenop het oude fort. Indrukwekkende trappenhuizen verbonden de bunkers met het interieur van het fort. Een waterbommenwerper blokkeerde de doorvaart. Drie kanonnen, zes stuks pantserafweergeschut en zes zware machinegeweren, alle in bunkers, verzorgden de rondomverdediging. Het eiland zelf werd beschermd door twee granaatwerpers onder pantserkoepels en acht machinegeweren, opgesteld onder vier pantserkoepels. Het strandje aan de westkant van het eiland was versperd door een drakentandhindernis.


Na 1945 werden de waterwegen verdiept en verbreed, waardoor bijna tweederde van het Forteiland verdween. Wat resteert zijn het oude fort en elf Duitse bunkers. Twee geschutbunkers van de kustbatterij zijn gespaard gebleven, de derde is gedeeltelijk gesloopt. Eén kanonbunker (type 671) is bewaard gebleven, evenals één bunker voor twee machinegeweren onder een pantserkoepel (type 644), tegenwoordig het enig resterende exemplaar in Europa. Ook de zeldzame waterbommenwerperbunker (type V191), een bunker voor pantserafweergeschut (type 630), twee manschappenbunkers (typen 635 en 668) en een waterbergplaats zijn aanwezig. Het Nederlandse fort en de Duitse bunkers zijn te bezichtigen.